Szanowni Państwo, w dniach 20-22 października 2008 roku zaprojektowaliśmy VI sesję z cyklu Mity, mitologie, mityzacje – nie tylko w literaturze, tym razem pt. ,,Mity i wartości''.

Zaprezentowany temat dał możliwość rozpatrywania go na kilku płaszczyznach. Mimo różnic jednak „mit” chcemy tu rozumieć jako pewien wzorzec poznawczy, pociągający za sobą określone widzenie świata, natomiast wartości traktujemy jako przełożenie tego wzorca na wskazówkę dla pragmatycznego działania. W tym kontekście stawiamy następujące problemy.

• Po pierwsze, pojawia się pytanie, czy istnieje ścisła zależność między mitami a wartościami w sensie odpowiedniości czy analogii bądź związku przyczynowo-skutkowego? Proponujemy na przykład tezę, że Eliadowskie rozróżnienie mitu nowoczesnego (hierarchia i skończoność jednorazowego czasu) i archaicznego (coincidentia oppositorum oraz czas kołowy) pociąga za sobą wprowadzenie sztywnej hierarchii wartości bądź, przeciwnie, funkcjonowanie obok siebie wartości pozytywnych i negatywnych, które odpowiedzialne jest za dynamikę lub niestabilność ocen wprowadzanych z różnych punktów widzenia. Czy mit nowoczesny przynosi wartości absolutne, podczas gdy mit archaiczny – ich relatywizację? Czy takie właśnie zależności da się zaobserwować w literaturze lub w ogóle w kulturze? Czy są to sytuacje proste, czy też raczej te – odpowiadające dwu mitom – sposoby funkcjonowania wartości wchodzą w skomplikowane układy – i jakie?

 

• Po drugie, interesuje nas, czy konkretne mity, sytuacje mityczne, postacie mityczne – mogą lub muszą determinować określone wartości bądź systemy wartości? Czy też jest odwrotnie a literatura bądź kultura nieustannie dokonują odwróceń wartości – tym mitom, zdarzeniom, postaciom przypisywanych? Interesuje nas także odwrotna zależność: w jaki sposób mianowicie określone wartości reprezentowane są przez odmienne przedstawienia mityczne i czy pociąga to za sobą jednak różnice znaczeniowe?

 

• Po trzecie, interesują nas także „mity popularne” jako pochodne wzorców o proweniencji sakralnej (bądź ich zdesakralizowanych wersji – paradygmatów) i pytanie czy przechodzenie między różnymi poziomami realizacji mitów pociąga za sobą zmiany w sferze wartości i jakie? Jakie są mechanizmy takich zmian? Po czwarte, ciekawe jest dla nas, w jaki sposób wartości mogą być ilustrowane, popularyzowane, przenoszone przez mity i do jakiego stopnia jest to przenoszenie czytelne, precyzyjne, przekonujące.

Z wyrazami szacunku,
Dr hab. Lidia Wiśniewska, prof. nadzw.