Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, Instytut Neofilologii i Lingwistyki Stosowanej, Katedra Historii i Teorii Literatury Rosyjskiej, Biblioteka Główna UKW byli organizatorami Międzynarodowej Konferencji Naukowej Z badań poetologicznych:

Bydgoszcz: 15-16 X 2009

Obrady w auli mikotoksyn (pawilon ze stołówką ("U Niny"),
ul. Chodkiewicza 30

Университет Казимира Великого, Кафедра неофилологии и прикладной лингвистики, Секция русской истории и теории литературы, Центральная библиотека УКВ.

Международная научная конференция
Из поэтологических исследований:
МЕХАНИЗМ ПОВТОРА В ХУДОЖЕСТВЕННОМ ТЕКСТЕ

Быдгощ 15-16 X 2009

Заседания в актовом зале микотоксин
(павильон со столовой «У Нины»),
ул. Ходкевича 30
Университет Казимира Великого

Celem konferencji jest praktyczna demonstracja konkretnych funkcji powtórzenia w tekście artystycznym (poetyka) oraz przegląd stanowisk teoretyczno-poetologicznych, związanych z daną kategorią (Roman Jakobson, Jurij Łotman, Igor Smirnow, Jerzy Faryno...). Wielość i różnorodność ujęć analityczno-metodologicznych może być okazją do rewizji stanu badań w danej dziedzinie oraz dalszego poszukiwania najbardziej uniwersalnych mechanizmów komunikacji artystyczno-kulturowej, właściwych dzisiejszej praktyce i świadomości badawczej.

Powtarzalność jako uporządkowanie typu ornamentu jest nieodłączną cechą tekstu artystycznego, jego wymiaru przestrzennego, kierując uwagę na samą strukturalność przekazu, jego nadorganizację formalną, implikującą autoreferencjalną semantykę.

Powtórzenie traktowane jako ekwiwalencja (podobne w odmiennym vs. odmienne w podobnym) jest uniwersalnym mechanizmem sensotwórczym artystycznego przekazu językowego (znakowego). Wiąże się to m. in. z wewnątrztekstową paradygmatyzacją (synonimizacją) jednostek semantycznie nietożsamych, lecz ekwiwalentnych ze względu na pozycję strukturalną.

Semantyzacja elementów formalnych oraz formalizacja semantycznych, implikowana przez pozycjonalną powtarzalność, warunkuje sytuację totalnego przekładu jako elementarnej sytuacji semiotycznej. W ten sposób przebieg linearny tekstu artystycznego, jego porządek syntagmatyczny – w odróżnieniu od wypowiedzi „praktycznej” (w terminologii formalistów) także zostaje podporządkowany zasadzie ekwiwalencji, służącej wszelkim wtórnym przesunięciom semantycznym.

Mechanizm powtarzalności jednostek tekstowych wyprowadza je na poziom kodu – systemu językowego, w którym został wygenerowany dany przekaz artystyczny. Tę samą funkcję pełni chwyt „tekstu w tekście” czy explicite metatekstowy – „tekst o tekście”.
Realizując się jako symetria lustrzana, sensotwórcza zasada powtórzenia odsłania najbardziej uniwersalny mechanizm neurolingwialny. Analogiczne struktury lingwomentalne implikują postaciowe systemy „sobowtórów”.

Tematyzacja prostej i odwróconej symetrii generuje motywikę odbicia wizualnego („lustro”, „fotografia”, „cień”), bądź dźwiękowego (strukturalnego - rym, anafonia czy tematyczno-motywicznego, jak „echo”).

Zasada powtarzalności leży u podstaw intersemiotyczności (wszelkie odmiany parafrazy i parodii) i intertekstualności. Ekwiwalencja jest niewątpliwie podstawą mechanizmu deskrypcji w ekfrazie, rozumianej jako przekład znaków jednego systemu semiotycznego na inny.

Цель конференции – практическая демонстрация конкретных функций повтора в художественном тексте (поэтика) и обзор теоретико-поэтологических концепций, связанных с данной категорией (Роман Якобсон, Юрий Лотман, Игорь Смирнов, Ежи Фарино...). Множество и разнообразие аналитико-методологических установок может послужить оказией для исследовательского пересмотра в данной области и дальнейшего поиска наиболее универсальных механизмов художественно-культурной коммуникации, свойственных сегодняшней исследовательской практике и ее осмыслению.

Повторяемость как упорядоченность типа орнамента, – это неотчуждаемая черта художественного текста, его пространственного измерения, направляющая внимание на саму структурированность сообщения, его формальную сверхорганизацию, которая имплицирует авторефентную семантику.

Повтор как эквивалентность (сходное в разном vs. разное в сходном) – универсальный смыслообразующий механизм языкового (знакового) художественного сообщения. Это связано, в частности, с внутритекстовой парадигматизацией  (синонимизацией) семантически нетождественных, но эквивалентных по своей структурной позиции единиц. Семантизация формальных элементов и формализация семантических, имплицируемая позициональной повторяемостью, - залог ситуации тотального перевода как элементарной семиотической ситуации. Таким образом, синтагматический, линейный порядок художественного текста – в отличие от «практического» сообщения (в терминах формалистов), также подчиняется принципу эквивалентности, как условию всех вторичных семантических сдвигов.

Механизм повторяемости текстовых единиц выводит их на уровень кода – языковой системы, в которой было произведено данное художественное сообщение. Такую же функцию выполняет прием «текст в тексте» или эсплицитно метатекстовый – «текст о тексте».

Реализуясь как зеркальная симметрия, смыслообразующий принцип повтора обнажает универсальнейший нейролингвистический механизм. Аналогичные лингвоментальные структуры имплицируют персонажные системы «двойников».

Тематизация прямой и зеркальной симметрии генерирует мотивику визуального отражения («зеркало», «фотография», «тень») или отражения звукового (на структурном уровне – рифма, анафония, на мотивно-тематическом – «эхо»).

Принцип повторяемости – основа интерсемиотичности (любые виды парафраза и пародии) и интертекстуальности. Эквивалентность - безусловная основа механизма дескрипции в экфразисе, понимаемом как перевод знаков одной семиотической системы в другую.

Komitet Organizacyjny / Оргкомитет

• Przewodnicząca – prof. zw. dr hab. Jolanta Mędelska – Dyrektor Instytutu Neofilologii i Lingwistyki Stosowanej UKW

Członkowie:

• Prof. dr hab. Jerzy Faryno, Instytyt Slawistyki PAN (Członek honorowy i konsultant merytoryczny konferencji)
• Prof. zw. dr hab. Adam Bezwiński – Kierownik Katedry Historii i Teorii Literatury Rosyjskiej INiLS UKW
• Dr Aldona Chlewicka, Dyrektor Biblioteki Głównej UKW
• Mgr Barbara Maklakiewicz, kustosz, Zastępca Dyrektora Biblioteki Głównej UKW
• Dr hab. Anna Majmieskułow, prof. nadzw. (sekretarz)
• Dr Beata Trojanowska

PROGRAM KONFERENCJI / ПРОГРАММА КОНФЕРЕНЦИИ

• Regulamin obrad / Правила заседаний
• Czas przeznaczony na referat – 20 minut / Время, предназначенное для доклада, – 20 минут.
• Po każdym referacie można zadawać referentowi pytania, odpowiedzi referentów w DYSKUSJI / После каждого доклада можно обращаться к докладчику с вопросами, ответы докладчиков в ДИСКУССИИ.

15 X 2009 (CZWARTEK / ЧЕТВЕРГ)

• 10.00 – Powitanie uczestników – Приветствие участников
• Moderator / Модератор
• Людмила Зубова / Ludmiła Zubowa/
• 10.20-10.40 – Jerzy Faryno / Ежи Фарино (Instytut Slawistyki PAN, Warszawa) —
• Откуда берется повтор [Skąd się bierze powtórzenie].
• 10.45-11.05 – Наталья Фатеева / Natalja Fatiejewa (РАН, ИРЯ, Москва / Rosyjska Akademia Nauk, Instytut Języka Rosyjskiego, Moskwa) —
• Повтор как основа синтеза целого в стихотворном тексте
• [Powtórzenie jako podstawa syntezy całości w tekście wiersza].
• 11.10-11.30 – Дина Магомедова / Dina Magomiedowa (РГГУ, Москва /, Rosyjski Państwowy Uniwersytet Humanistyczny, Moskwa) —
• Номинативные и местоименные повторы в "Стихах о Прекрасной Даме" Александра Блока
• [Nominatywne i zaimkowe powtórzenia w „Wierszach o Przepięknej Pani” Aleksandra Błoka].
• 11.30-12.00 – DYSKUSJA / ДИСКУССИЯ
• 12.00-12.20 – PRZERWA NA KAWĘ / ПЕРЕРЫВ НА КОФЕ («U NINY» – «У НИНЫ», sala bankietowa – банкетный зал)

Moderator / Модератор
Валерий Тюпа / Walerij Tiupa

• 12.20-12.40 - Лариса Павлова / Larisa Pawłowa (СГПУ, Смоленск / Smoleński Państwowy Uniwersytet Pedagogiczny, Smoleńsk, Rosja) —
• Поэтика повторов в лирике Вячеслава Иванова
• [Poetyka powtórzenia w liryce Wiaczesława Iwanowa].
• 12.45-13.05 – Roman Mnich / Роман Мних (Instytut Filologii Polskiej Akademii Podlaskiej / Подляская академия, Кафедра польской филологии) —
• Символизм повторений в творчестве Анны Ахматовой
• [Symbolika powtórzeń w twórczości Anny Achmatowej].
• 13.10-13.30 - Barbara Chmielewska / Барбара Хмелевска (Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa / Библиотека Варшавского университета, Варшава) —
• Семантическая структура стихотворения Анны Ахматовой «Кого когда-то называли люди...»: текст и код
• [Struktura semantyczna wiersza Anny Achmatowej «Кого когда-то называли люди...»: tekst i kod].
• 13.30-14.00 – DYSKUSJA / ДИСКУССИЯ
• 14.00-15.00 - OBIAD (ОБЕД В СТОЛОВОЙ «U NINY» – «У НИНЫ», sala bankietowa – банкетный зал)

15 X 2009 (CZWARTEK / ЧЕТВЕРГ)

Moderator / Модератор
Виктор Миловидов / Wiktor Miłowidow

• 15.00-15.20 - Людмила Зубова / Ludmiła Zubowa (СПбГУ, Санкт-Петербург / Sankt Petersburski Państwowy Uniwersytet, Sankt Petersburg) —
• Одно ли то же одно и то же? (Парадоксальные лексические повторы в современной поэзии)
• [Czy to samo to to samo? (Paradoksalne powtórzenia leksykalne w poezji współczesnej)].
• 15.25-15.45 – Franciszek Apanowicz / Франтишек Апанович (Instytut Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk ) —
• О повторе в поэзии Всеволода Некрасова
• [Powtórzenie w poezji Wsiewołoda Niekrasowa].
• 15.50-16.10 - Ирина Романова / Irina Romanowa (СГПУ / Smoleński Państwowy Uniwersytet Pedagogiczny, Smoleńsk, Rosja) —
• Поэтика повторов в лирике Иосифа Бродского
• [Poetyka powtórzenia w liryce Josifa Brodskiego].
• 16.15-16.35 - Anna Majmieskułow / Анна Маймескулов (Instytut Neofilologii i Lingwistyki Stosowanej UKW, Bydgoszcz) —
• Принцип зеркальной симметрии в стихотворении Иосифа Бродского «Я был только тем, чего...»
• [Zasada symetrii lustrzanej w wierszu Josifa Brodskiego «Я был только тем, чего...»].
• 16.35-17.00 – DYSKUSJA / ДИСКУССИЯ
• 17.00-17.20 – PRZERWA NA KAWĘ / ПЕРЕРЫВ НА КОФЕ («U NINY» – «У НИНЫ», sala bankietowa – банкетный зал)

Moderator / Модератор
Roman Mnich / Роман Мних

• 17.20-17.40 - Виктор Миловидов / Wiktor Miłowidow (Государственный Тверской университет, Тверь / Państwowy Twerski Uniwersytet, Twer, Rosja) —
• Пауза в драматургическом дискурсе: поэтика повтора
• [Pauza w dyskursie dramaturgicznym: poetyka powtórzenia].
• 17.45-18.05 – Сергей Лавлинский / Siergiej Ławlinski (РГГУ, Rosyjski Państwowy Uniwersytet Humanistyczny, Moskwa) —
• Композицонно-речевые повторы в новейшей русской драматургии [Powtórzenia kompozycyjno-językowe w najnowszej dramaturgii rosyjskiej].
• 18.10-18.30 - Roman Bobryk / Роман Бобрык (Instytut Filologii Polskiej Akademii Podlaskiej) —
• Повтор в живописи (на примере натюрморта
• [Powtórzenie w dziele malarskim (na przykładzie martwej natury)].
• 18.30-19.00 DYSKUSJA / ДИСКУССИЯ
• 19.30 KOLACJA (УЖИН В ГОСТИНИЦЕ Hostel 24)

16 X 2009 (PIĄTEK / ПЯТНИЦА)

Moderator / Модератор
Anna Jędrzejkiewicz / Анна Енджейкевич

• 10.00-10.20 – Александр А. Шайкин / Aleksander Szajkin (ОГПУ - Orłowski Państwowy Uniwersytet Pedagogiczny, Orzeł, Rosja) —
• Повторы, параллелизмы, отождествления в «Повести временных лет» [Powtarzania, paralelizmy, utożsamiania w „Opowieści minionych lat”].
• 10.25-10.45 - Beata Trojanowska / Бэата Трояновска (INiLS UKW, Bydgoszcz) —
• Крест в произведении «Крестовые сестры» как пример повтора в литературном тексте
• [Krzyż w powieści Riemizowa «Siostry krzyżowe» jako przykład powtórzenia w tekście literackim].
• 10.50-11.10 - Валерий Тюпа / Walerij Tiupa (РГГУ / Rosyjski Państwowy Uniwersytet Humanistyczny, Moskwa) —
• Солярные повторы в "Обломове" [Powtórzenia solarne w „Obłomowie”].
• 11.15-11.45 – DYSKUSJA / ДИСКУССИЯ
• 11.45-12.05 – PRZERWA NA KAWĘ / ПЕРЕРЫВ НА КОФЕ («U NINY» – «У НИНЫ», sala bankietowa – банкетный зал)

Moderator / Модератор
Александр А. Шайкин / Aleksander Szajkin

• 12.05- 12.25 - Gerard Guźlak / Герард Гузьляк (Instytut Filologii Polskiej UKW, Bydgoszcz) —
• Планетники в оравских и подхалянских верованиях
• [Płanetnicy w wierzeniach orawskich i podhalańskich]".
• 12.30-12.50 - Violetta Wróblewska / Виолетта Врублевска (UMK - Instytut Literatury Polskiej UMK, Toruń) —
• Между эстетикой и прагматикой. О функциях повтора в народной и в литературной сказке
• [Między estetyką a pragmatyką. O funkcjach powtórzenia w bajce ludowej i w baśni literackiej].
• 12.55-13.15 - Iwona Rzepnikowska / Ивона Жепниковска (Instytut Filologii Słowiańskiej UMK, Toruń) —
• Повтор как основа построения рассказов о Чапаеве
• [Powtórzenie jako podstawa strukturalna opowiadań o Czapajewie].
• 13.20-13.40 – Agnieszka Gołębiowska-Suchorska / Агнешка Голэмбёвска-Сухорска
• (Instytut Neofilologii i Lingwistyki Stosowanej UKW, Bydgoszcz) —
• Цепевидные структуры в народных русских сказках и современных анекдотах (на примере сюжета «Золотая рыбка» АТ555)
• [Struktury łańcuchowe w rosyjskich bajkach ludowych i współczesnych anegdotach (na przykładzie fabuły «Złota Rybka» AT555)].
• 13.45-14.15 – DYSKUSJA / ДИСКУССИЯ
• 14.20-15.20 - ОБЕД – (В СТОЛОВОЙ «U NINY» – «У НИНЫ», sala bankietowa – банкетный зал)

16 X 2009 (PIĄTEK / ПЯТНИЦА)

Moderator / Модератор
Franciszek Apanowicz / Франтишек Апанович

• 15.20-15.40 – Anna Skubaczewska-Pniewska / Анна Скубачевска-Пневска (Instytut Literatury Polskiej UMK, Toruń) —
  Литературная аллюзия как проекция принципа повтора с оси селекции на ось комбинации. "Мастер из Петербурга" Джона Кутзи
• [Aluzja literacka jako projekcja zasady powtórzenia z osi wyboru na oś kombinacji (na przykładzie Mistrza z Petersburga Johna Maxwella Coetzeego)].
• 15.45-16.05 - Натан Д. Тамарченко / Natan Tamarczenko (РГГУ / Rosyjski Państwowy Uniwersytet Humanistyczny, Moskwa) —
  Повтор сюжетных ситуаций в новелле, повести и рассказе [Powtarzalność sytuacji fabularnych w noweli, opowieści i opowiadaniu].
• 16.10-16.30 - Андрей М. Ранчин / Andriej Ranczyn, Анна Блокина / Anna Błokina (МГУ, Moskwa) —
  Функции повтора в прозаическом тексте: "Распад атома" Георгия Иванова
• [Funkcje powtórzenia w tekście prozatorskim: „Rozpad atomu” Gieorgija Iwanowa].
• 16.35-16.55 - Justyna Urban / Юстина Урбан (Instytut Filologii Polskiej Akademii Podlaskiej) —

Temat niesformułowany / Выяснится по ходу обсуждения

• 17.00-17.20 - Anna Jędrzejkiewicz / Анна Енджейкевич (Instytut Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego) —

Temat niesformułowany / Выяснится по ходу обсуждения

• 17.25-18.00 - DYSKUSJA / ДИСКУССИЯ
• 18.00 ZAMKNIĘCIE OBRAD / ЗАКРЫТИЕ КОНФЕРЕНЦИИ
• 19.00 KOLACJA / УЖИН (В ГОСТИНИЦЕ Hostel 24)